Dieta osoby leżącej. Jak karmić leżącego podopiecznego?
Co się dzieje z leżącym seniorem?
U osób w podeszłym wieku dochodzi stopniowo do wielu zmian związanych z prawidłowym funkcjonowaniem organizmu. Najpoważniejsze konsekwencje pociąga za sobą spowolnienie metabolizmu, a więc efektywność przetwarzania pożywienia w ważne składniki budulcowe. Przez to właśnie w ciałach seniorów zmniejsza się procent masy mięśniowej, zastępowanej przez tkankę tłuszczową. Proces ten przyspieszają m.in. postępujące z wiekiem ograniczenie pracy ślinianek i produkcji enzymów trawiennych. Dochodzące do tego ubytki w uzębieniu utrudniają seniorowi spożywanie posiłków, które – gdy nie są właściwie przegryzione, a enzymów trawiennych brakuje – zalegają w żołądku osoby starszej, powodując dyskomfort, wzdęcia i problemy z wypróżnianiem.
To jednak nie koniec. Wraz z wiekiem stopniowo zmniejsza się aktywność motoryczna w przewodzie pokarmowym, a w jelitach ubywa kosmków jelitowych – mimo dłuższego zalegania treści pokarmowej, wchłanianie składników żywieniowych jest znacznie utrudnione niż chociażby u osoby w średnim wieku.
Leżący tryb życia, a przez to niewielka aktywność fizyczna, dodatkowo potęguje te dolegliwości i spowalnia pracę układu trawiennego. Najczęstsze problemy u leżącego podopiecznego to: niedożywienie, osłabienie, bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia. Dodatkowo brak ruchu oraz zmniejszona absorpcja witamin i minerałów z pożywienia sprawiają, że leżący podopieczny jest apatyczny i dużo łatwiej o pojawienie się u niego stanów depresyjnych.
Jak wygląda dieta osoby leżącej?
U osoby nieaktywnej fizycznie zmniejsza się zapotrzebowanie na energię. W związku z tym – w zależności od wzrostu czy wagi podopiecznego – zapotrzebowanie kaloryczne zmniejsza się do 1500-1900 kcal w przypadku seniorek i do 1700-2200 kcal u seniorów. Dzienna liczba posiłków powinna wahać się granicach 4-6. Optymalnie byłoby podawać 3 posiłki główne (śniadanie, obiad i kolację) oraz dwie niewielkie przekąski między posiłkami.
Ze względu na opisane wcześniej zmniejszenie możliwości organizmu w przyswajaniu składników odżywczych, w diecie nie może zabraknąć wartościowych, bogatych w błonnik, białko, witaminy i pierwiastki (cynk, żelazo, magnez) produktów spożywczych. Dodatkowo ważne jest, aby dieta była lekkostrawna.
Co podawać:
– posiłki bez tłuszczów zwierzęcych, najlepiej przygotowane na parze, duszone, pieczone;
– tłuszcze roślinne, np. olej lniany, oliwę z oliwek, olej kokosowy, olej z czarnuszki, które są znakomitym źródłem zdrowych kwasów tłuszczowych. Pozwalają one zachować sprawność intelektualną i dodają seniorowi energii;
– pełnoziarniste, ciemne pieczywo, będące znakomitym źródłem niezbędnych witamin, minerałów i błonnika, który ułatwia trawienie i zapobiega zaparciom;
– nabiał – mleko i jego przetwory są znakomitym źródłem wapnia i witaminy D. To dwa składniki chroniące kości przed demineralizacją kości i osteoporozą. Dodatkowo jogurty, kefiry czy zsiadłe mleko zawierają bakterie probiotyczne, które wspomagają trawienie i pomagają poradzić sobie z uporczywymi, bolesnymi zaparciami;
– płyny – senior powinien codziennie wypijać ich około 3 litrów. Może to być niegazowana woda, kompot, rozcieńczony sok, słaba herbata;
– warzywa i owoce – powinny być poddane obróbce cieplnej (ugotowane, uduszone, upieczone). Surowe mogą podrażnić delikatny układ trawienny seniora.
Czego nie podawać:
– ciemnego pieczywa na zakwasie,
– smażonych potraw,
– produktów z wysoką zawartością tłuszczu, trudnych do strawienia przez seniora, np. tłustych serów, mięs (np. kaczka, łosoś);
– wzdymających warzyw i owoców (rośliny strączkowe, śliwki itp.),
– używek (kawa, mocna herbata),
– gazowanych napojów,
– mocno przyprawionych potraw – należy unikać zwłaszcza zatrzymującej wodę w organizmie soli!
